Wzdęcia to subiektywna dolegliwość układu pokarmowego charakteryzująca się nadmiernym gromadzeniem się gazów w jelitach. Te gazy mogą składać się głównie z azotu, tlenu, dwutlenku węgla, wodoru i metanu. Może to powodować dyskomfort i bolesność, a także mogą być elementem poważniejszej dolegliwości, takiej jak IBS (zespół jelita drażliwego).
Wzdęcia a zespół jelita drażliwego
IBS to przewlekłe schorzenie, dotyczące nawet 20% populacji (częściej cierpią na nie kobiety), w którym występują wdęcia (nawet u 96 cierpiących na IBS), nawracające bóle brzucha oraz zmiany rytmu wypróżnień i konsystencji stolca. Wyróżniamy cztery odmiany zespołu jelita drażliwego:
- odmiana D-IBS z przewagą biegunek,
- odmiana C-IBS z przewagą zaparć,
- M-IBS, czyli postać mieszana IBS z biegunkami i zaparciami w tym samym stopniu,
- U-IBS, czyli postać niezdefiniowana IBS, gdy występują trudności diagnostyczne.
Jakie są przyczyny występowania zespołu jelita drażliwego?
Trudnością w diagnozie IBS stanowi nieodkryte dotychczas pochodzenie choroby. Najczęściej wskazuje się zaburzenia w zakresie osi mózg-jelito oraz zaburzenia czucia trzewnego i czynności przewodu pokarmowego. Oznacza to, że na występowanie zespołu duży wpływ ma stan psychiczny, ale również warunki środowiskowe.
Ponadto zwraca się uwagę na to, iż to nieprawidłowa dieta, która zaburza florę bakteryjną układu pokarmowego, może dodatkowo wpływać na częstotliwość występowania objawów IBS. Wspomniana dysbioza sprzyja namnażaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych, które mogą powodować wzdęcia, a także zaparcia i biegunki.
Inne źródła występowania wzdęć
IBS nie jest jedynym powodem wzdęć – w wielu wypadkach pojawiają się one w sytuacji, kiedy połykamy powietrze (występowanie zaburzeń czynnościowych w przewodzie pokarmowym, które polegają na nadmiernym połykaniu powietrza, skutkującym częstym odbijaniem) lub gdy spożywamy pokarmy typu FODMAPs (zawierające fermentujące sacharydy i poliole) powodujące gazy czy nadmiar skrobi i błonnika rozpuszczalnego. Kolejną grupą przyczyn są nietolerancje pokarmowe, np. laktozy.
Zobacz też:
Jak probiotyki uczestniczą we wspomaganiu trawienia?
IBS a flora bakteryjna układu pokarmowego
Wyjałowienie układu pokarmowego i występowanie wymienionych wyżej objawów powoduje obniżony stan ilości bakterii z rodzaju Lactobacillus i Bifidobacterium, czyli bakterii probiotycznych. Ich obecność we florze bakteryjnej układu pokarmowego jest niezwykle istotna – probiotyki to z definicji żywe mikroorganizmy, które w określonej liczbie zmieniają mikroflorę w odpowiednich segmentach organizmu ludzkiego i wywierają korzystny wpływ na jego zdrowie.
Ponadto bakterie probiotyczne mają zdolność przylegania do nabłonka układu pokarmowego, są również odporne na kwas żołądkowy i sole żółciowe, dzięki czemu mogą kolonizować układ pokarmowy. Jednocześnie skutecznie rywalizują z drobnoustrojami chorobotwórczymi. Poza bakteriami kwasu mlekowego (np. Lactobacillus spp., Streptococcus spp.) probiotykami są także szczepy drożdży (m.in. Saccharomyces spp.) oraz kultury pleśni (Aspergillus spp.).
Brak probiotyków w mikroflorze jelitowej sprawia, że ich miejsce zajmują drobnoustroje z rodzaju Escherichia coli, Streptoccocus czy Clostridium spp. Bakterie te są odpowiedzialne za wspomniane wyżej objawy, w szczególności zaparcia, biegunki, ból brzucha, wzdęcia czy gazy.
Bibliografia:
- Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, “Varia Medica” 2019 tom 3, nr 2, str. 89–95.
- Fudalewicz R., Zespół jelita drażliwego – problem wymagający wielodyscyplinarnego podejścia, “Pielęgniarstwo Zdrowie Publiczne” 2020, 10(4), str. 247–253.
- Żmijewska I., Wzdęcie jako ważny objaw u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego.
